Wist je dat er een overheidsfunctie bestaat waarbij je werkdiensten van 21 uur op één dag maakt, met maar ongeveer 1,5 uur pauze? Een functie die slechts 7 euro per uur betaalt, ongeacht je leeftijd, functie of ervaring. Werk waarbij je een super verantwoordelijke functie hebt, waar uiteindelijk onze hele democratie op leunt. Binnenkort ga je ze zelf weer tegenkomen: De Stembureauleden!
Als stembureaulid ben je verantwoordelijk voor een belangrijke taak in ons democratische proces. Ik heb het nu een jaar of vijf gedaan, maar na afgelopen verkiezingen is het voor nu klaar voor mij. Het gaat er bij mij niet meer in dat deze belangrijke taak onder deze werkomstandigheden op een goede manier gedaan kan worden. Niet door mij. Niet door wie dan ook.
Te lange werkdagen
Een stembureau is normaal open van 07:30 tot 21:00, maar je bent er natuurlijk al in ieder geval een half uurtje eerder om alles klaar te zetten. Dat is 14 uur.
Daarna moeten de stemmen ook nog geteld worden. De tijd die dit kost is afhankelijk van de soort verkiezingen, de opkomst in je stembureau en de hoeveelheid extra tellers. Ik kan alleen spreken over mijn ervaring bij Gemeente Beverwijk, maar ik ben nog nooit voor 23:30 klaar geweest. Vaker nog is het 01:30, met afgelopen keer zelfs een uitschieter naar 04:00. Dat was toen dus nog 7 uur telwerk.
In totaal dus 21 uur op één werkdag.
(E-)learning
Maar dat is niet alles. Je werk begint al voor de verkiezingsdag. Je moet namelijk ook nog een e-learning doen die je afhankelijk van je eerdere ervaring 1 tot 3 uur duurt.
En als voorzitter moet je vaak nog een verplichte bijeenkomst op het gemeentehuis bijwonen. Deze kostte afgelopen verkiezingen 5 uur. Daarnaast moet je vlak voor de verkiezingen je spullen halen, wat ook zo weer een uurtje kost.
Alles bij elkaar kostte de afgelopen verkiezingen je in mijn stembureau dus als normaal lid 23 uur, en als voorzitter 29 uur.
En de pauzes dan?
Dat ligt aan hoe druk het is. Er is geen rooster in Beverwijk. Soms zijn er ook niet voldoende mensen om een pauze op te vangen. Wat we vaak doen is een half uur voor de lunch en een uur voor het diner. Verder niets. Ook niet tussen het stemmen en het tellen of tijdens het tellen.
‘Dan verdient het vast heel goed’
Er zijn twee misverstanden over dit werk: ‘Dat verdient vast goed’ en ‘Wat goed dat je dit vrijwillig doet’.
Ja, je krijgt een vergoeding. Deze inkomsten worden ook bij de belasting opgegeven. De inkomsten zijn hoger dan de vastgestelde maximale vrijwilligersvergoeding per uur, maar ze zijn lager dan het minimumloon. Een beetje tussen alles in dus. Geen werk, geen vrijwilliger.
De bruto verdiensten
Voorzitter: 200 euro
Normaal lid: 150 euro
Teller: 40 euro
Als we de uren van afgelopen verkiezingen erbij pakken, en de pauzes eraf trekken, krijg je deze uurlonen:
Voorzitter: 7,20 euro
Normaal lid: 6,97 euro
Teller: 4,40 euro
Hoe je deze bedragen interpreteert ligt aan hoe je naar het werk kijkt. Zie je het als vrijwilligerswerk of maatschappelijk werk, dan is het best oke. Zie je verloning als reflectie van de belangrijkheid, verantwoordelijkheid of workload, dan is het echt heel laag.
Te intens
Interpreteer het hoe je wil. Waar het mij om gaat is de workload, uren en verantwoordelijkheid. Werkdagen draaien van soms wel 21 uur met weinig tot geen pauze, kan vrijwel niemand, in welke functie dan ook. Combineer dat met de verantwoordelijkheid en de belangrijkheid van verkiezingen en het democratisch proces, en je krijgt naar mijn mening een giftig mengsel.
Uit ervaring kan ik vertellen dat pasporten, rode stipjes en cijfers wazig worden na een uur of 14. Laat staan dat je goed een proces verbaal van 25-40 kantjes goed kan invullen na 21 uur werken (of überhaupt alleen al wakker zijn).
In mijn jaren als lid en voorzitter ben ik al heel veel tegen gekomen. Leden die van vermoeidheid in slaap vallen achter hun tafel, terwijl er stemmers voor hun neus staan. Leden die letterlijk niet meer op hun benen kunnen staan tijdens het tellen. Leden die vallen van vermoeidheid. Een gemeente die om 02:00 zegt ‘Als jullie nog even doorgaan, krijgen jullie 25 euro extra’. Allemaal te bizar voor woorden, zeker voor een overheidsfunctie.
En dan heb ik het nog niet eens over asociale, schreeuwende, scheldende, spugende, agressieve stemmers die langskomen. Of stemlocaties zonder basisvoorzieningen zoals een verwarming of water.
Oplossingen
Werkdagen van 21 uur zouden verboden moeten zijn. We willen een goede betrouwbare uitslag bij verkiezingen, van controle van het pasport tot aan de telling. Dat kan niet gedaan worden door mensen die 21 uur werken. Er zijn shifts nodig van leden en voorzitters die elkaar aflossen.
De gemiddelde leeftijd van medewerkers van stembureaus is gemiddeld 86 jaar. Oke, misschien is dat overdreven, maar je het zijn wel vaak (bijna) gepensioneerde mensen. Het klinkt vervelend, maar dat komt vaak het proces niet ten goede. Die leeftijd moet omlaag, maar ook dat is lastig. Wellicht helpt het verhogen van de vergoeding in dit geval.
Het tellen moet sneller kunnen. Tellers zouden niet al de hele dag in het stembureau gezeten moeten hebben, want dan ben je al helemaal gaargekookt. En je mag het bijna niet zeggen in Nederland… maar digitaal stemmen, digitaal tellen of digitale telhulpmiddelen zouden dit proces en de betrouwbaarheid ook enorm ten goede kunnen komen.
Niet meer op deze manier
Totdat er iets wezenlijk verandert in het proces, kom je mij niet meer tegen als stembureaulid. Ik twijfel ook openlijk aan de betrouwbaarheid van de uitslag van verkiezingen in Nederland. Niet door verkeerde intenties van leden, maar door de slechte werkomstandigheden.
Als het proces verandert, ben ik er met alle liefde weer bij, ongeacht de vergoeding.